Bibliotheken mogen e-books uitlenen als papieren boeken

Het uitlenen van e-books door openbare bibliotheken kan gebeuren onder dezelfde regels als de uitleen van papieren boeken.

Dat heeft advocaat-generaal Maciej Szpunar van het Europees Hof van Justitie donderdag geschreven in een advies (pdf) aan de hoogste rechtbank van de EU. In veel gevallen neemt het Hof zo'n advies over, maar het uiteindelijke arrest kan nog afwijken.
De conclusie kan grote gevolgen hebben op de uitleen van e-books in Nederland en andere Europese landen. Momenteel moeten bibliotheken aparte contracten afsluiten met uitgevers om de uitleen van e-books mogelijk te maken.
Bij papieren boeken hoeft dat niet; die kunnen simpelweg worden aangekocht en uitgeleend, mits de auteur daar een "billijke vergoeding" voor krijgt. Dat is vastgesteld in de Europese richtlijn inzake het verhuur- en het uitleenrecht, waar e-books volgens de advocaat-generaal dus ook onder vallen.

Aanbod

Als het Hof meegaat in het advies van Szpunar, zouden bibliotheken geen aparte e-booklicenties meer hoeven te sluiten met uitgevers. In plaats daarvan zouden ze los e-books kunnen aankopen en uitlenen, als er per uitlening maar een vergoeding aan de auteur wordt betaald.
Dat zou het aanbod van e-books bij bibliotheken enorm kunnen uitbreiden, maar zou mogelijk ook zorgen voor sterkere concurrentie met sites die e-books verkopen. Gloednieuwe e-books zijn nu meestal niet via de bibliotheken te lezen, maar kunnen alleen worden gekocht.
Via Bibliotheek.nl kunnen leden van de Nederlandse openbare bibliotheken nu enkele duizenden e-books lenen. De bestanden zijn beveiligd, zodat ze na enkele weken onleesbaar worden. Zo lang mensen lid zijn van een bibliotheek, kunnen ze een e-book wel oneindig verlengen. In totaal kunnen tien e-books tegelijk worden geleend.
De afweging van het Europees Hof komt in een rechtszaak die de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) heeft aangespannen tegen Stichting Leenrecht, de organisatie die de uitleenvergoedingen voor auteurs verzamelt bij bibliotheken en verdeelt onder schrijvers. Ook het Nederlands Uitgeversverbond (NUV) is betrokken bij de zaak.

Wegen geopend

"We zijn heel blij met deze conclusie van de advocaat-generaal, maar we moeten natuurlijk nog wel even afwachten wat het Hof hiermee gaat doen", zegt woordvoerder Francien van Bohemen van de VOB. "Als zij volgen wat de advocaat-generaal heeft gesuggereerd, dan opent dat vele wegen voor ons."
Het is volgens Van Bohemen nog onduidelijk wat er precies zou gebeuren als e-books onder het leenrecht komen te vallen. Over de overeenkomsten tussen bibliotheken en aanbieders van e-books zou dan opnieuw moeten worden onderhandeld.
De Stichting Leenrecht kon donderdag niet direct reageren op het advies van de advocaat-generaal.