Dat heeft advocaat-generaal Maciej Szpunar van het Europees Hof van Justitie donderdag geschreven in een advies (
pdf)
aan de hoogste rechtbank van de EU. In veel gevallen neemt het Hof zo'n
advies over, maar het uiteindelijke arrest kan nog afwijken.
De
conclusie kan grote gevolgen hebben op de uitleen van e-books in
Nederland en andere Europese landen. Momenteel moeten bibliotheken
aparte contracten afsluiten met uitgevers om de uitleen van e-books
mogelijk te maken.
Bij papieren boeken hoeft dat niet; die
kunnen simpelweg worden aangekocht en uitgeleend, mits de auteur daar
een "billijke vergoeding" voor krijgt. Dat is vastgesteld in de Europese
richtlijn inzake het verhuur- en het uitleenrecht, waar e-books volgens
de advocaat-generaal dus ook onder vallen.
Aanbod
Als
het Hof meegaat in het advies van Szpunar, zouden bibliotheken geen
aparte e-booklicenties meer hoeven te sluiten met uitgevers. In plaats
daarvan zouden ze los e-books kunnen aankopen en uitlenen, als er per
uitlening maar een vergoeding aan de auteur wordt betaald.
Dat
zou het aanbod van e-books bij bibliotheken enorm kunnen uitbreiden,
maar zou mogelijk ook zorgen voor sterkere concurrentie met sites die
e-books verkopen. Gloednieuwe e-books zijn nu meestal niet via de
bibliotheken te lezen, maar kunnen alleen worden gekocht.
Via
Bibliotheek.nl kunnen leden van de Nederlandse openbare bibliotheken nu
enkele duizenden e-books lenen. De bestanden zijn beveiligd, zodat ze na
enkele weken onleesbaar worden. Zo lang mensen lid zijn van een
bibliotheek, kunnen ze een e-book wel oneindig verlengen. In totaal
kunnen tien e-books tegelijk worden geleend.
De afweging van het Europees Hof komt in een
rechtszaak
die de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) heeft aangespannen
tegen Stichting Leenrecht, de organisatie die de uitleenvergoedingen
voor auteurs verzamelt bij bibliotheken en verdeelt onder
schrijvers. Ook het Nederlands Uitgeversverbond (NUV) is betrokken bij
de zaak.
Wegen geopend
"We
zijn heel blij met deze conclusie van de advocaat-generaal, maar we
moeten natuurlijk nog wel even afwachten wat het Hof hiermee gaat doen",
zegt woordvoerder Francien van Bohemen van de VOB. "Als zij volgen wat
de advocaat-generaal heeft gesuggereerd, dan opent dat vele wegen voor
ons."
Het is volgens Van Bohemen nog onduidelijk wat er precies
zou gebeuren als e-books onder het leenrecht komen te vallen. Over de
overeenkomsten tussen bibliotheken en aanbieders van e-books zou dan
opnieuw moeten worden onderhandeld.
De Stichting Leenrecht kon donderdag niet direct reageren op het advies van de advocaat-generaal.